Art-deco en Art-Nouveau is weer hot! We zien het veel terug in producten van alledag, zoals gebruiksvoorwerpen, meubels, behang en kleding.
Waar komt het vandaan en wat is het verschil?
Art-Nouveau
Art-Nouveau is een kunststroming die tussen 1890 en 1914 op verschillende plaatsen in Europa populair was. In Frankrijk en België is deze stroming bekend onder de naam Art-Nouveau en in Duitsland en Oostenrijk is deze stroming beter bekend onder de naam Jugendstil. In Oostenrijk wordt de term ‘Sezessionstil’ gehanteerd en in Engeland spreekt men van ‘modern style’. In Nederland wordt naast jugendstil en art nouveau ook wel de term ‘nieuwe kunst’ gebruikt.
Kenmerken
In Jugendstil en art-nouveau zie je vooral terug in gebruiksvoorwerpen (glaskunst, boeken, plateel, sieraden, meubels etc.), de architectuur en de schilderkunst. De motieven die gebruikt werden waren asymmetrische composities met een tweedimensionaal karakter.
De belangrijkste inspiratiebron van deze kunststroming is de natuur. De motieven zijn vaak langstelige, gracieus gestileerde planten en bloemen (lelies, kelken, irissen, papavers, rozenknop), vogels (zwanen, pauwen), libellen, de eivorm, wolken- water- en rotspartijen, vaak gecombineerd met slanke vrouwengestalten.
De bewogen lijnen waren een middel om emoties uit te drukken. Deze vormen zijn ook te zien bij de boekdrukkunst en bij decoratieve vormen van bijvoorbeeld trapleuningen, balkons en gevels. IJzer was namelijk geschikt om verwerkt te worden tot sierlijke gebogen vormen. Dat het in zoveel kunstvormen werd toegepast, kwam doordat het heel gebruikelijk was dat een architect ook meubels, zilver, glaswerken, wandversieringen en affiches ontwierp. De kenmerken kwamen het meest tot uiting in de grafische kunst, waar de lijn het belangrijkste element is. De illustraties en de letters werden als één geheel ontworpen. Zo ontstond een combinatie van beeld en tekst.
Japanse invloeden
Deze kunststroming heeft ook vaak Japanse kenmerken zoals lege ruimten en de waaiervorm. Dat kunstenaars kwamen in aanmerking met Japanse prentkunst die vanaf 1854 op de Europese en Amerikaanse markt kwam.
Het einde van de Jugendstil wordt gemarkeerd door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914
Art Deco
Art deco was een reactie op de art-nouveau en was een populaire stijlbeweging die ontstond na de eerste wereldoorlog van 1920 tot 1939. De art deco roept bij velen associaties op van losbandigheid, de “roaring twenties” en alles wat nieuw en gedurfd was. Zeker, de jaren twintig en dertig waren het tijdperk van de jazz, de swing en de filmindustrie. Het was bovenal een tijd van snelle ontwikkelingen op het gebied van ontwerp en decoratie.
Art deco in Amerika
De art deco-architectuur werd, in tegenstelling tot andere art-deco disciplines, niet beheerst door de Fransen maar door de Amerikanen. De ontwikkeling in Amerika kwam langzaam op gang. Tegen het eind van de jaren twintig leidde dit tot een gebundelde beweging. Belangrijk voor de Amerikaanse ontwikkeling was de arts & crafts-beweging, die haar wortels in Engeland had.
Een belangrijke stimulans voor het modernisme dat werd beïnvloed door de art deco, was de immigratie van Europese vormgevers naar de Verenigde Staten.
De depressie, die aan het begin van de dertiger jaren toesloeg vormde een volgende fase van de Amerikaanse art deco. Belangrijk voor die periode was de stroomlijning. Duidelijk zijn hier sporen te zien van de Duitse “Bauhaus”-beweging. De stroomlijning was geschikt voor de architectuur van het zakenleven.
Europa
Helaas werd Europa in de jaren dertig getroffen door de Grote Depressie. De gemiddelde welvaart kelderde, waardoor veel Art Deco-enthousiastelingen de rijke materialen, luxeartikelen en meubels niet meer konden betalen.
Kenmerken
Art Deco omarmde de invloed van de industriële revolutie. Een wereldwijde toename van de welvaart met zowel sociale als technologische vooruitgang, ontstond er rond die tijd een wijdverbreide ‘luxe-industrie’.
Art-Deco had haar weerslag op de decoratieve en toegepaste kunst, in de architectuur, het grafische, industriële en interieurontwerp, maar ook in de beeldende kunst en de kledingmode. Belangrijkste kenmerk van art deco, en tevens het onderscheid met de meer organische art nouveau, is de omarming van technologie in aanvulling op traditionele motieven. De stijl wordt vaak gekenmerkt door rijke kleuren, geometrische figuren en overdadige versieringen. De nadruk kwam meer te liggen op strakheid en vormgeving. Het hoefde allemaal niet langer met de werkelijkheid te kloppen.Er werd gebruik gemaakt van kostbare materialen, exotische houtsoorten, vaak in combinatie met ivoor, email, goud en lak en nieuwe materialen zoals aluminium, chroom en buisvormig staal.
Met dank aan: Olga Harmsen
Ben je op zoek naar een leuke items in Art-deco en Art-Nouveau stijl? Op Pinterest kun je genoeg inspiratie vinden. Marktplaats staat vol met mooie unieke items, maar ook bij de bouwmarkten kun je genoeg vinden in deze stijlen. Let wel op: vaak wordt voor het gemak alles art-deco genoemd.