Ontgroening van studenten aan de Oranjelaan (jaren ’60)
Bron: Regionaal Archief Dordrecht
1
Ooit was Dordrecht een studentenstad. De voormalige Hogere Technische School (HTS) aan de Oranjelaan stond lange tijd aangeschreven als één van de betere technische opleidingen van ons land.
In 1911 opent de onderwijsinstelling, dan nog een Middelbare Technische School (MTS), haar deuren aan het Vlak. In 1913 verhuist de MTS naar een markant schoolgebouw, ontworpen in neo-renaissancestijl door Eduard Cuijpers, aan de Oranjelaan.
Vanaf 1968 staat de school te boek als de HTS. Deze promotie was te danken aan het steeds hogere niveau van opleidingen als werktuigbouwkunde, elektrotechniek en scheepsbouwkunde. Dankzij industriefondsen bestond was er een goede samenwerking tussen de HTS en lokale bedrijven.
Aan de Oranjelaan had de HTS sociëteit, waar het studentenleven voXlop werd beleefd. Ook op andere plekken in de stad zorgde de HTS voor een bevordering van het studentenleven. Vanaf 1999 moet Dordrecht het zonder hogeschool stellen.
De opleiding verhuist, als gevolg van fusies tussen onderwijsinstellingen, naar Rotterdam. Sindsdien probeert de gemeente om het studentenleven van weleer te herstellen. Met de oprichting van de Dordrecht Academy komt deze ambitie een stap dichterbij.
2
Volop ambities op het Leerpark
In 1998 organiseert de Gemeente Dordrecht een ideeënwedstrijd onder Dordtse scholieren. Er komt een Leerpark, achter het Land van Valk. Tussen de inzendingen van de scholieren zijn aangename suggesties te vinden: een discotheek, McDonalds, bioscoop, sauna of café zou zeker niet mogen ontbreken.
In de ideale school bevindt zich ten minste een lift. Het Dordtse Leerpark, dat sinds 2022 de naam Smart Campus Dordrecht voert, is sinds het einde van de jaren negentig een ontmoetingsplaats voor onderwijsinstellingen, bedrijven en overheden. Het concept van deze campus heet ‘weconomy’, een vorm van circulaire economie waarbij maatschappelijk verantwoord ondernemen centraal staat. Inmiddels is het Leerpark veel meer dan een verzameling onderwijsinstellingen, maar is tussen de scholen en leerwerkbedrijven een levendige stadswijk ontstaan. Een bioscoop en discotheek kwamen er niet, maar Dordrecht bouwt op het Leerpark wel aan een campus van de toekomst, waar volop gewoond, gestudeerd en gerecreeërd kan worden.
Het markante schoolgebouw aan de Oranjelaan (enkele jaren na de opening in 1913.)
Bron: Regionaal Archief Dordrecht
3
Ruimte voor winkels en de auto
Bijna nergens in Nederland werd de stadsvernieuwing in de jaren 1960 en 1970 zo drastisch aangepakt als in Dordrecht. De belangrijkste reden voor de sanering is de slechte woningkwaliteit in grote delen van de binnenstad. Als één van de eerste steden in Nederland ontwikkelde Dordrecht een plan om de binnenstad te moderniseren. Dordt had de ambitie om hét hart van de regio te worden. De oude binnenstad had een cityfunctie nodig, waarvoor de woonfunctie moest wijken. Woningen die verkrot waren of te dicht op elkaar stonden werden gesloopt en vervangen door winkels en kantoorgebouwen. Een deel van de Spuihaven werd gedempt om ruimte te maken voor parkeergelegenheid. Al voor de uitvoer van de plannen was de stadsvernieuwing omstreden, het openbreken van de stad voor een betere verkeersdoorstroming was voor veel Dordtenaren doodzonde. In het saneringsplan zouden uiteindelijk 1900 woningen gesloopt worden. Tegenwoordig wordt de vernieuwingsdrift van de jaren 1960 en 1970 gezien als één van de grotere stedenbouwkundige vergissingen, zeker de sloop van het voormalige Postkantoor is voor veel Dordtenaren een open wond. De oude ambitie cityvorming werd in de jaren 1980 en 1990 steeds meer terzijde geschoven. Ook de binnenstad moest voorzien in betaalbare woningen en inmiddels was ook duidelijk dat een centrum met alleen winkels, kantoren en auto’s er niet gezelliger op werd.
De sloop van het Postkantoor aan het Bagijnhof is voor oudere generaties Dordtenaren een pijnlijke geschiedenis (1975).
Bron: Regionaal Archief Dordrecht
4
Van eiland naar bereikbare stad
In het najaar van 2022 werden tijdens het evenement Spotlights On verschillende verkeersverbindingen over het water in het licht gezet. De verlichte bruggen over de rivieren vormden niet alleen een schitterend spektakel, maar vertelden ook het verhaal van een ambitieuze regio. Als Smart Delta Drechtsteden wil de regio zich op de kaart zetten als het hart van de Nederlandse maakindustrie. Tot diep in de negentiende eeuw was Dordrecht een matig bereikbaar eiland, de enige manier om van of naar de stad te reizen was via de veerdiensten over het water. Vanaf 1866 was er een draaibrug over de Oude Maas, waar nu de Spoorbrug naar Zwijndrecht ligt. Op 1 januari 1872 wordt de Moerdijkbrug over het Hollands Diep in gebruik genomen, destijds alleen nog een spoorbrug. In de jaren 1930 volgt ook de
verkeersbrug voor auto’s. Door de komst van het spoor naar de stad draaide entrée van de stad om: de noordzijde van de stad was met het Groothoofd eeuwenlang de belangrijkste aanlandingsplaats geweest, nu kwamen de meeste bezoekers aan de zuidzijde de stad in. Inmiddels is bereikbaarheid voor de gemeentelijke politiek een niet weg te denken ambitie. Voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat is een infrastructuur met wegen, spoorlijnen en waterbussen onmisbaar voor de stad en de regio.
Wandelaars over de Moerdijkbrug (1936)
Bron: Regionaal Archief Dordrecht
5
Toerisme
In 1906 werden de bondsfeesten van de ANWB in Dordrecht gehouden. Clubkampioen Kampioen, dat ook destijds al verscheen, beschreef uitgebreid de festiviteiten in de stad. Dordrecht werd op de kaart gezet als toeristische bestemming! Ook op de HISWA-tentoonstelling in 1933 wordt flink reclame gemaakt voor Dordrecht als toeristische trekpleister, de VVV roemt onze stad als centrum voor de watersport. Jarenlang lieten toeristen Dordrecht letterlijk links liggen, om met de sleurhut over de rijksweg naar het zuiden te scheuren. De laatste jaren staat Dordrecht nadrukkelijk in de belangstelling van toeristen. Het hoogtepunt was de Amerikaanse krant The Times die Dordrecht in 2019 typeerde als de verborgen parel van Europa. Ook evenementen als Koningsdag en live-televisieuitzendingen maken onze stad minder onbekend, en minder onbemind bij binnenlandse en buitenlandse bezoekers. Het toeristische aanbod in de stad is inmiddels flink uitgebreid. Van stadswandelingen, uitjes, luxe rondvaarttochten en uitverkochte hotels in het hoogseizoen. Binnenstadsbewoners maken zich soms hardop zorgen over Amsterdamse toestanden, als weer één van de ruim honderd jaarlijkse cruiseschepen aanmeert. Zo ver zal het in Dordrecht niet komen. Het stadsbestuur ziet groei van het aantal toeristen als ambitie, maar stelt tegelijkertijd eisen aan de kwaliteit van de bezoekers. Een bierfiets op de Voorstraat lijkt nog ver weg.
Verslag van de ANWB-bondsfeesten in Dordrecht (1906).
Bron: Dordt op de kaart
Remy Balistreri is historicus en stadsgids bij Ontdek Dordrecht