Hoewel Dordrecht nooit een echte studentenstad is geweest, kent de stad wel een rijke geschiedenis aan (soms roemruchte) onderwijsinstellingen. Veel scholen zijn inmiddels in een modern gebouw, bijvoorbeeld aan het Leerpark, gevestigd. De voormalige schoolgebouwen werden of gesloopt, of hergebruikt.

Het Gemeentelijk Lyceum aan de Noordendijk

Het markante beeld van de Dordtse kunstenaar Hans Petri (wist je dat het ‘stoeiende jongens’ heet?) waarin vechtende mannen worden afgebeeld, is al een lange tijd een beeldbepalend element op de Noordendijk. Waar je nog tijdelijk tiny houses kunt vinden, wordt de grond klaargemaakt voor de aanleg van een nieuwbouwwijk. Sinds 1962 was op deze plek het Gemeentelijk Lyceum gevestigd. Het ontwerp van architect Gouwentor was voor die tijd werkelijk kolossaal. Verdeeld over drie verdiepingen waren er dertig lokalen. Het gebouw bezat ook een aula. In 1998 vertrok het lyceum, nadat het met twee andere scholen gefuseerd was tot het Stedelijk Dalton Lyceum. Hoewel er geen lessen meer worden gegeven op de Noordendijk kennen talloze oud-leerlingen en oud-docenten nog smakelijke anekdotes, onder meer over de vermaarde vrijdagmiddagborrels in de kelder van het gebouw.

 

De Industrie- en Huishoudschool aan het Steegoversloot

De Industrie- en Huishoudschool voor meisjes, die sinds 1902 was gevestigd in het pand Doelesteyn aan het Steegoversloot, werd in de volksmond ook wel gekscherend de ‘spinazieacademie’ genoemd.

De school werd opgericht door mevrouw S.M. van Gijn-Roodenburgh en voorzag in onderwijs over handwerk en huishoudelijk werk voor meisjes. Doelesteyn werd overigens niet als school gebouwd, maar was ooit het grootste woonhuis van de stad. De opdrachtgever, een zekere Vaens die de financiën van de stad beheerde, liet het in 1657 bouwen. Naar later bleek met geld dat aan de stad toebehoorde. Vaens bleef zijn leven lang bezig met het terugbetalen van de schulden. In 1965 was Doelesteyn de grootste huishoudschool van Nederland. Een groot deel van de leerlingpopulatie was afkomstig van buiten Dordrecht. Toen in 1968 de Mammoetwet werd ingevoerd werd apart onderwijs voor meisjes afgeschaft. Na verschillende onderwijsvernieuwingen en fusies ging de school op in wat nu het Da Vinci College heet.

Tot 2014 heeft het Johan de Witt-gymnasium enkele jaren tijdelijk in het gebouw gezeten. Nu worden verschillende ruimtes anti-kraak verhuurd aan creatieve ondernemers en kunstenaars.

De Ambachtsschool aan de Reeweg-Oost

In 2017 werden in de voormalige Ambachtsschool aan de Reeweg-Oost 29 appartementen opgeleverd. Het schoolgebouw stond al enkele jaren leeg en kon zo, na een grondige verbouwing, worden hergebruikt. Ooit was de Ambachtsschool, later de LTS, één van de grootste scholen van Nederland. Het pand werd in 1918 gebouwd en was een ontwerp van de Dordtse architect Van Bilderbeek. Het leren van een ambacht was van oudsher een taak van de verschillende gildes in de stad, waar gezellen het vak leerden van een meester. Toen tijdens de Franse Tijd in 1795 de gilden werden afgeschaft, was er niet direct een alternatief. Aan het einde van de negentiende eeuw werden in Nederland verschillende ambachtsscholen gesticht. In 1883 begon de Dordtse school met 9 leerlingen. Pas in 1972 (bijna een eeuw later, dus) werd het eerste meisje op de school verwelkomd, bij de bakkersopleiding.

 

De kweekschool aan de Buiten Walevest

Op de hoek van de Binnen Walevest en de Veersteiger staat een opvallend gebouw, dat niet in opperbeste staat lijkt te verkeren. Momenteel wordt het pand vooral gebruikt voor kamerverhuur. In 1851 werd het gebouwd als onderkomen van Sociëteit de Harmonie, een vereniging die later samenging met het nog altijd bestaande Amicitia. Later werd er de Gemeentelijke Kweekschool gevestigd, een voorloper van de PABO waarbij studenten werden opgeleid tot leerkracht in het lager onderwijs. Vlak voor de Tweede Wereldoorlog, tussen 1939 en 1940, werd het schoolgebouw gevorderd en in gebruik genomen als mobilisatiemagazijn. In het schoollied van de Kweekschool is nog een fraaie kwinkslag te herkennen naar de verschillende functies die het gebouw heeft gekend: Aan de Oude Maas ligt een sociëteitje. Vaak een toneel van menig braspartijtje. Nu zie je aan de gebogen rug. Van kwekelingen, werkend, o zo stug.

Het Johan de Witt-gymnasium aan de Cornelis de Wittstraat

Het Johan de Witt-gymnasium afficheert zich als het oudste gymnasium van Nederland en zou opgericht zijn in 1253. Hoewel op die claim het nodige is af te dingen, kent de school een rijk verleden, die begon als Latijnse School aan de Nieuwstraat, ter hoogte van waar nu Filmtheater De Witt is gevestigd. Een mooie verwijzing naar Johan de Witt, de huidige naamgever van de school was namelijk een leerling van de Latijnse School. Vanaf 1880 was het gymnasium gevestigd in een statig gebouw aan, toevalligerwijs, de Cornelis de Wittstraat. Ondanks hevige protesten uit de buurt werd het pand in 1988 gesloopt. Het gymnasium was inmiddels al sinds 1962 gevestigd aan de Baden Powellaan, vlak achter het toenmalige Gemeentelijke Lyceum. Sinds de jaren negentig vindt de school onderdak in de voormalige HTS aan het Oranjepark. Dit najaar staan leerlingen en oud-leerlingen feestelijk stil bij het 770-jarig bestaan van het gymnasium.