Dordtenaren hebben, niet geheel ongebruikelijk voor eilandbewoners, de neiging nogal naar binnen gekeerd te zijn. Het gevoel van trots op de schoonheid van onze historische binnenstad is gelukkig de laatste jaren steeds nadrukkelijker aanwezig. Terecht! Want onze stad spreekt niet alleen binnen ons eiland tot de verbeelding, maar soms zelfs ver daarbuiten. In deze editie gaan we op zoek naar Dordrecht buiten Dordrecht, hoe de naam van onze stad over de wereld voorkomt. 

Dordrecht in Zuid-Afrika
1

Voor de eerste vermelding gaan we het verste weg. De gemeente Dordrecht heeft een stedenband met verschillende partnersteden. Sinds 2006 is ook de naam van de gemeente Emalahleni verbonden aan onze stad. In deze gemeente in de bergachtige gebieden van de Oostkaap ligt het stadje Dordrecht met zo’n tweeduizend inwoners, de bewoners van de nabijgelegen townships niet meegerekend. De stad is zeer arm en kent een hoge werkloosheid (van zo’n 90% van de beroepsbevolking). Hierdoor trekken veel jongeren weg naar de grote steden. De Dordtse stichting die zich inzet voor de Zuid-Afrikaanse zusterstad vraagt onder meer aandacht voor projecten die huisvesting, drinkwater en gezondheidszorg moeten verbeteren. Deze ontwikkelingshulp is hoognodig, zo is bijvoorbeeld door hiv en aids de druk op medische voorzieningen hoog. De projecten richten zich ook op het onderwijs, bijvoorbeeld toen in 2023 tijdens een bezoek van een Dordtse delegatie met burgemeester Wouter Kolff, gemeenteraadsleden en ondernemers 80 stoelen werden geschonken aan basisscholen. Toeristische attracties kent Dordrecht niet, maar in de bergen worden wel vaak rotstekeningen van de San (bosjesmannen) aangetroffen. 

Nieuw-Dordrecht in Drenthe
2

Aan de Nassauweg, ter hoogte van het voormalige politiebureau, ligt een ietwat contextloze kei. Nader onderzoek leert dat de kei in 1955 door het Drentse dorpje Nieuw-Dordrecht is geschonken aan het Zuid-Hollandse Dordrecht (wij dus) ter ere van het honderdjarig bestaan van het dorp. De gemeente Dordrecht schonk de naamgenoot in het oosten van het land een muziekkapel; de kei was een bedankje van de Drentenaren. De veengebieden waar sinds halverwege de negentie

nde eeuw het ontginningsdorpje Nieuw-Dordrecht ligt, werden in 1853 aan de Drentse Veen- en Midden-Kanaal Maatschappij verkocht, die gevestigd was in Dordrecht. In de nederzetting woonden veenarbeiders en boeren, die er vooral boekweit verbouwden. De inwoners v

an het dorp noemen zichzelf Dordters. Behalve een fraaie hervormde kerk is er in het plaatsje, onder de rook van Emmen, weinig noemenswaardigs te zien. De jaarlijkse braderie trekt duizenden bezoekers, dat dan weer wel. De kei aan de Nassauweg werd lange tijd vergezeld door een informatiebordje, waar informatie over hunebedden op stond voor schoolkinderen. Van de muziekkapel in Nieuw-Dordrecht wordt nog dankbaar gebruikgemaakt.

Dordrecht Road en Dordrecht Street
3

Rotterdam-Zuid kent de Dordtselaan. Weliswaar komt deze straat niet uit in de oudste stad van Holland, maar je komt een eind in de buurt. Wonderlijker is dat er ook in Londen een straatnaam naar onze stad is vernoemd;

de Dordrecht Road ten noorden van de Theems. Het Amerikaanse plaatsje Ellenton (Florida) kent een Dordrecht Street in een wijk waar alle straten zijn vernoemd naar Nederlandse steden. Ook in Johannesberg is er een Dordrecht Street, die – net als de Dordrecht Road in Kaapstad – een verwijzing is naar onze Zuid-Afrikaanse partnerstad.

Dordrecht in Den Haag
4

 Als oudste stad van Holland genoot Dordrecht gedurende zijn rijke geschiedenis verschillende voorrechten in het gewest. Het is niet voor niets dat de invloedrijke positie van raadpensionaris werd vervuld door de uit Dordrecht afkomstige Johan de Witt. Als oudste stad van Holland mocht de Dordtse afgevaardigde altijd als eerste zijn stem uitbrengen. Iets van die geschiedenis was lange tijd nog terug te vinden aan de Lange Vijverberg in Den Haag. Het Logement van Dordrecht werd tussen 1663 en 1779 gebruikt als verblijfplaats voor de vertegenwoordigers van de stad in de Staten-Generaal en de Staten va

n Holland. Het logement was eigendom van het stadsbestuur van Dordrecht. In 1925 werd het gesloopt. Toch bevinden zich nog meer Dordtse elementen in de Hofstraat. Aan de Stationsweg staat hoog aan een gevel te lezen “Het Wapen van Dordrecht”. Het hoe en waarom blijft duister. Vanaf de jaren 1950 was in het pand een hotel gevestigd, later kwam er een discotheek. Een link met Dordrecht is door Haagse historici nog niet achterhaald. Iets verderop, in Madurodam, kun je een ontdekkingstocht maken door miniatuur-Nederland. Het enige gebouw dat in het attractiepark op een grotere schaal is gemaakt dan de rest van de bebouwing is ons eigen Hof van Nederland, dat het begin van onze vrijheid tijdens de Nederlandse Opstand symboliseert. Zo, die kunnen we in onze zak steken.

Plantage Dordrecht in Suriname
5

 Met verschillende onderzoeken en publicaties komt er steeds meer aandacht voor het Dordtse slavernijverleden. De Dordtenaar Pieter van der Werff vertrok in 1700 van Dordrecht naar Suriname om plantage-eigenaar te worden. Eén van zijn suikerplantages vernoemde hij naar zijn geboortestad. Op de plantages van Van der Werff werkten slaven onder erbarmelijke omstandigheden. Er waren in Suriname maar liefst dertien suikerplantages met een Dordtse eigenaar; alleen Amsterdam en Rotterdam speelden een grotere rol in de Hollandse suikerhandel. In de stad zelf waren zestien suikerraffinaderijen gevestigd

. Ondertussen bleef Van der Werff ook als ondernemer in Dordrecht actief. Aan de Voorstraat bezat hij een kruidenierszaak in het pand ‘De Rozijnkorf’, die deels vanuit de plantages in Suriname werd bevoorraad. Ironisch genoeg bevindt zich in dit pand nu een Surinaams eethuis. Suiker was in een Hollandse stad als Dordrecht trouwens bij uitstek een symbool van welvaart. Het verhaal gaat dat rijke jongemannen op zoek gingen naar een jongedame met zo zwart mogelijke tanden. Wie zichtbaar veel suiker consumeerde was kennelijk rijk en daarmee een geschikte huwelijkskandidaat. De gemeente Dordrecht laat inmiddels een uitvoerig onderzoek voeren naar het slavernijverleden van de stad. Dit onderzoek richt zich niet alleen op de rol van het stadsbestuur in de koloniale geschiedenis, maar ook op de levens van zwarte mensen in Dordrecht door de eeuwen heen.